یاسر میردامادی

این شماره، یعنی شماره‌ی یازدهم، آخرین شماره‌ی دوفصل‌نامه‌ی «نقد دینی» است و این مجله دیگر منتشر نخواهد شد. این شماره نیز تنها روی وب‌سایت منتشر می‌شود و، به خلاف شماره‌های پیشین، فاقد نسخه‌ی پی‌دی‌اف است. «نقد دینی» چهار سال دوام آورد و یازده شماره از آن منتشر شد. مشکلات مالی ابتدا مجله را از فصل‌نامه به دوفصل‌نامه و سرآخر به هیچ‌گاه‌نامه مبدل کرد. کلیشه است اگر بگویم که هر سلامی خداحافظی‌ دارد. خداحافظی پس از چهار سال برای یک مجله زود است. طرح‌های بسیاری داشتیم و امیدِ در میان افکندن گوی موضوعات فراوانی را در سر داشتیم اما «کس به میدان برنمی‌آید سواران را چه شد». گرچه این خداحافظی است پایان کار لزوماً نیست. روزی با سر و شکلی تازه شاید بازگردیم.

پس از سه شماره پرداختن به موضوع «دین در ایران قرن چهاردهم خورشیدی» (شماره‌های ۸، ۹ و ۱۰) در پرونده‌ی این شماره به «آینده‌ی دین در ایران قرن پانزدهم خورشیدی» می‌پردازیم، قرنی که تازه وارد آن شده‌ایم. محمدرضا نیکفر در «چپ ایرانی و گذشته و آینده‌ی مذهب در ایران» به نسبت چپ ایرانی با مذهب پرداخته و استدلال می‌کند که چپ ایرانی ضد مذهب نبوده و احتمالا در آینده نیز با «پارسایان دینی»، یعنی مذهبی‌هایی که ضد تبعیض (به ویژه ضد تبعیض دینی) اند، بر سر ستیز نخواهد بود. ایقان شهیدی در «حال و آینده اقدامات جوامع بهائی» استدلال می‌کند که بهائیان ایران با وجود سرکوب‌ها پس از انقلاب در صدد فعالیت‌های عام المنفعه‌ بوده‌اند و اگر در ایران آینده به بهائیان اجازه‌ی فعالیت داده شود این فعالیت‌ها به افزایش خیر جمعی ایرانیان خواهد انجامید. ادریس پیرصاحب در «آینده اسلام سنی‌مذهب در ایران» پس از ارائه‌ی روایت دست‌اولی از تنوع قومی و فکری اهل سنت ایران استدلال می‌کند که آینده‌ی اسلام سنی‌مذهب در ایران شاهد تعامل سه جریان طریقتی (تصوف)، روشنفکرانه و سلفی خواهد بود.

حسن یوسفی اشکوری در بخش چهارم سلسله مقالات‌اش با عنوان «اسلام، جامعه و سیاست در قرن سیزدهم و چهاردهم خورشیدی» با مرور تلاش‌ها برای اصلاح سیاسی در ایران پس از انقلاب نتیجه می‌گیرد که تا تضادهای ساختاری قانون اساسی جمهوری اسلامی حل نشود بعید است تلاش‌های اصلاحگرانه به ثمر برسد. احسان ارضرومچیلر در «آینده‌ی دین‌ورزی در عصر شبکه‌های اجتماعی» استدلال می‌کند که شبکه‌های اجتماعی از یک سو امکان تعامل طرز فکرها و سبک زیست‌های مختلف را فراهم می‌کند و از سوی دیگر با تقویت پدیده‌ی اتاق پژواک به جداسری اجتماعی و تشدید دوقطبی‌ها و حتی امتناع تفاهم دامن می‌زند.